อุตสาหกรรมเพลงไทยกำลังเข้าสู่ยุคทองของการเติบโตแบบก้าวกระโดด จากพลังแห่งโลกดิจิทัลที่ทำให้ดนตรีไทยทะยานสู่ระดับโลก ปี 2023 ตลาดเพลงไทยขยายตัว 16% เทียบกับปี 2022 แรงขับเคลื่อนหลักมาจาก Digital Streaming คิดเป็น 88% ของการเติบโตทั้งหมด
ทางด้านของเหตุผลที่ช่วยให้สตรีมมิ่งแพลตฟอร์มมีการเติบโตได้นั้น มาจากปัจจัยต่างๆ ดังนี้
- แพลตฟอร์มฟังเพลงออนไลน์เข้าถึงผู้คนได้ง่าย สะดวก และรวดเร็ว ทำให้ดนตรีไทยติดหูคนฟังทั่วโลกได้อย่างรวดเร็ว โดยปี 2023 Streaming Users มีอยู่ที่ 3 ล้านคน ซึ่งเติบโต 26% จากปี 2022 และการเติบโตของ digital streaming ทำให้การคาดการณ์ของมูลค่าตลาดอุตสาหกรรมเพลงทั่วโลกของปี 2023-2030 โตได้ถึง 3 เท่า ด้วยมูลค่าตลาดรวมกว่า 3 หมื่นล้านบาท
- การเติบโตของยอด Subscription ของ Youtube ในประเทศไทย ที่มาจากการที่ผู้บริโภคยุคใหม่ พร้อมจ่ายเพื่อ “ประสบการณ์ดนตรี” ที่เหนือกว่าระดับ เป็นประสบการณ์ฟังเพลงแบบ Premium มอบความสะดวกสบาย คุณภาพเสียงที่ดีกว่ารวมถึงการได้สิทธิ์ในการเข้าถึงคอนเทนต์เอ็กซ์คลูซีฟ หรือ สิทธิพิเศษต่าง ๆ มากมาย
โดยพบว่าราคาค่าสมาชิก Subscription สูงขึ้นถึง 2 เท่าจาก 99 บาท เป็น 179 บาท และมีโอกาสเติบโตขึ้นต่อได้อีก 3 เท่า หากอ้างอิงตาม Developed Market ประเทศไทยยังคงมีช่องว่างที่ให้ขยายโอกาสเติบโตให้กับอุตสาหกรรมอีกมาก
Penetration เติบโตอย่างต่อเนื่อง
จากการคาดการณ์ของ Midia ยอด subscription ของประเทศไทย จะเติบโตสูงถึง 4 เท่าใน 7 ปี (2023-2030) จาก 3.2% ไปเป็น 11% และยังมีโอกาสในการเติบโตได้อีกเท่าตัว เมื่อเทียบกับประเทศ emerging country อย่างญี่ปุ่นและเกาหลี ที่มียอด subscription penetration อยู่ที่ 25% และ developed country อย่าง Sweden และ United States ที่มียอด subscription penetration อยู่ที่ 45%
- “Music IP” หรือทรัพย์สินทางปัญญาด้านดนตรี กลายเป็นขุมทรัพย์ล้ำค่า ที่สร้างโอกาสทางธุรกิจแบบไร้ขีดจำกัด โดยเฉพาะผู้ที่ครอบครอง “Large scale of Content” ที่มีจำนวน MUSIC IP มากกว่า และเป็นที่นิยมสูงกว่า ยิ่งได้เปรียบในการเข้าถึงผู้บริโภค และสร้างรายได้มหาศาล
Music IP สร้างมูลค่าอย่างไร?
Music IP คือ หัวใจสำคัญของการสร้างรายได้จากการเผยแพร่ การนำไปใช้ การดัดแปลง และอื่นๆ อีกมากมาย
- คอนเทนต์: เพลง มิวสิควิดีโอ คอนเสิร์ตออนไลน์ Podcast และ อื่นๆ ล้วนเป็น “แม่เหล็ก” ดึงดูดผู้บริโภค สร้างรายได้ และ ขยายฐานแฟนคลับ
- Large scale of Content = โอกาสทอง เพราะการมี จำนวน IP มหาศาล เปรียบเสมือน “สินทรัพย์” ที่มีมูลค่ามหาศาล และสามารถสร้างรายได้อย่างต่อเนื่องในระยะยาว เปรียบเสมือนเหมือนกับ “ขุมทรัพย์ทอง” ที่มีค่าและไม่รู้จักหมด และลดความเสี่ยงจากการพึ่งพาศิลปินเพียงคนเดียว และสร้างรายได้อย่างยั่งยืน
- เข้าถึงผู้ฟัง ทุกกลุ่มเป้าหมาย: คอนเทนต์ที่หลากหลาย ตอบโจทย์ความต้องการของผู้ฟัง ทุกเพศ ทุกวัย ทุกสไตล์สร้างประสบการณ์ดนตรี แบบ 360 องศา: ไม่ใช่แค่การฟังเพลง แต่เป็นการ “สัมผัส” ดนตรีในรูปแบบต่างๆ ที่ Premium และ แตกต่าง
- คนไทยฟังเพลงมากกว่าเล่นโซเชียลมีเดีย พลังแห่ง Evergreen Content ที่สร้างรายได้ไม่รู้จบ! ฟังซ้ำ ดูซ้ำ ไม่มีเบื่อ เพลงฮิตสร้างรายได้ ข้ามยุคสมัย
อีกหนึ่งสาเหตุที่ทำให้อุตสาหกรรมเพลงไทยมีแนวโน้มในการเติบโตอย่างก้าวกระโดด คือพฤติกรรมการใช้เวลากับกิจกรรมด้านความบันเทิงของคนไทย
จากการศึกษาของ Luminate Music Consumption Study พบว่าในปี 2566 การฟังเพลงเป็นกิจกรรมความบันเทิงที่คนไทยนิยมสูงสุดถึง 75% ตามด้วยลำดับที่สอง คือการเสพคลิปสั้นบนแพลตฟอร์มโซเชียลมีเดียต่าง ๆ ที่ 60% ลำดับสาม คือการเล่นโซเชียลมีเดีย และดูคลิปทำอาหารซึ่งครองอันดับร่วมกันที่ 56% แสดงให้เห็นว่าการฟังเพลงคือสิ่งที่คนไทยชื่นชอบและเป็นสื่อที่มีโอกาสในการสร้างรายได้จากคนไทยได้มากที่สุด
เพราะพฤติกรรมการฟังเพลงของคนไทย สะท้อนให้เห็นถึงความแข็งแกร่งของ “เพลง” ในฐานะ Evergreen Content ที่ไม่มีวันตาย ไม่ว่าจะเป็นเพลงใหม่ เพลงเก่า เพลงไทย ล้วนมีเสน่ห์ที่ดึงดูดให้ผู้คน “ฟังซ้ำ” และ “ดูซ้ำ” ได้อย่างไม่มีเบื่อ
- เพลง คือเพื่อน ในทุกช่วงเวลา: ไม่ว่าจะสุข เศร้า เหงา หรือ สนุกสนาน เพลง คือ “เพื่อน” ที่อยู่เคียงข้าง และ เข้าใจ ทุกความรู้สึก
- คุณค่าทางใจ ที่เหนือกาลเวลา: เพลงฮิต มักมีเนื้อหา ท่วงทำนอง หรือ ความทรงจำ ที่เชื่อมโยงกับผู้ฟัง สร้าง “คุณค่าทางใจ” ที่คงอยู่ แม้เวลาจะผ่านไปนานแค่ไหน
- Digital Platform ยิ่งเสริมพลัง: การเข้าถึงเพลง ที่ง่าย และ สะดวก ผ่าน Streaming Platform ต่าง ๆ ยิ่งทำให้เพลงฮิต เข้าถึงผู้ฟังได้ กว้างขวาง และ ต่อเนื่อง ตัวอย่างเพลงฮิตที่ ‘ดังข้ามยุคสมัย’
ยิ่งกว่านั้น หากเจาะลึกไปที่พฤติกรรมการฟังเพลงแล้ว พบว่าคนไทยชื่นชอบการรับชม MV (มิวสิควิดีโอ) มากที่สุดเป็นอันดับหนึ่งที่ 87% แซงหน้าการฟังเพลงผ่านแพลตฟอร์มสตรีมมิ่งต่าง ๆ ซึ่งคว้าลำดับสองที่ 68% ตามด้วยการรับชมคลิป MV สั้นผ่านแพลตฟอร์มโซเชียลมีเดีย อาทิ TikTok, FB/IG Reels หรือ Shorts ของ YouTube ที่ 61%
นอกจากนั้น ยังมีการฟังเพลงผ่านวิทยุ และการฟังเพลงผ่านแผ่นซีดีที่หลายคนคิดว่าตายไปแล้ว กลับคว้าอันดับที่ 4 และ 5ตามลำดับ จึงจะเห็นได้ว่าแล้วยิ่งโซเชียลมีเดียก้าวหน้ามากเท่าไหร่ การฟังเพลงเองก็เติบโตสอดคล้องกันอย่างมีนัยสำคัญ ด้วยโอกาสและช่องทางในการเข้าถึงเพลงที่กว้างขวางมากขึ้น
ทั้งนี้ โลกดิจิทัลยังเปิดโอกาสให้ผู้คนเข้าถึงดนตรีได้ง่าย และ สะดวก กว่าที่เคย สร้าง “ฐานผู้ฟัง” ที่ใหญ่ขึ้น และ กระจายตัว ไปทั่วโลก Music IP คือขุมทรัพย์: ลิขสิทธิ์เพลง ศิลปิน และ คอนเทนต์ ล้วนเป็น “ทรัพย์สิน” ที่มีมูลค่ามหาศาล สามารถต่อยอด และ สร้างรายได้ ในหลากหลายช่องทาง
อย่างไรก็ตาม เทคโนโลยี คือตัวขับเคลื่อน ไม่ว่าจะเป็น แพลตฟอร์ม Streaming, Social Media, และ เทคโนโลยีใหม่ ๆ ช่วยให้ศิลปิน เข้าถึงแฟนเพลงได้ง่ายขึ้น สร้าง Engagement และ โอกาสทางธุรกิจ ที่ไม่สิ้นสุด ธุรกิจเพลง ไม่ใช่ Sunset แต่เป็น Sunrise!
ถึงเวลาแล้ว ที่เราต้อง “เปลี่ยนมุมมอง” และ มองเห็น “ศักยภาพ” ที่แท้จริงของธุรกิจเพลงในยุคดิจิทัล