บทความนี้คือบทความพิเศษ (ที่เราเรียกว่า Guest Post) จาก ยุทธิพงศ์ จิว Senior Digital Strategist จาก Media Intelligence Co., Ltd. บทความนี้เขาส่งมาให้ กองบรรณาธิการ thumbsup อัพโหลดขึ้นให้ชาว thumbsup โดยเฉพาะ ทว่าสิ่งที่ยุทธิพงศ์เขียน ไม่สะท้อนแนวคิดของกองบรรณาธิการ thumbsup เป็นเพียงมุมมองส่วนตัวของเขา ว่าแล้วก็อ่านกันได้โดยพลัน
เชื่อว่าหลายคนคงจะคุ้นเคยกับชื่อของคนบนโลกออนไลน์ อาทิ Jay the Rabbit, Sexy Pancake, แม่บ้านมีหนวด ฯลฯ ซึ่งก่อนหน้าที่คนเหล่านี้จะโด่งดังขึ้นมา เราก็เคยผ่านปรากฏการณ์อย่าง เชฟหมี, โคม ปะการัง, มาดามมด, บี้ เดอะสกา และอื่นๆ อีกมากมาย
ทุกวันนี้ หลายคนในรายชื่อเหล่านี้ก็ยังเป็นที่คุ้นหูของคนบนออนไลน์ และมีผลงานออกมาอย่างต่อเนื่อง แต่ก็มีบางคนที่ประกาศยุติบทบาทของตัวเองชั่วคราว (เช่นในรายของเชฟหมีกับการยุติรายการครัวกากๆ)
การที่ “บุคคลทั่วไป” กลายมาเป็น “คนดัง” ในโลกออนไลน์ถือเป็นปรากฏการณ์ที่ใหม่มากสำหรับสังคมไทย เพราะสิ่งนี้มาพร้อมกับความก้าวหน้าทางเทคโนโลยีการสื่อสาร อย่าง “อินเทอร์เน็ต” ที่ทำลายข้อจำกัดด้านกาลเวลาและพื้นที่ (Time and Space) ด้วยการเชื่อมโยงเครือข่ายจำนวนมากเข้าด้วยกัน นำมาซึ่งความเปลี่ยนแปลงแบบหน้ามือเป็นหลังมือ ส่งผลให้ “สัตว์สังคม” อย่างมนุษย์ (ตามคำกล่าวของอริสโตเติล) เคลื่อนย้ายตัวเองไปสู่สังคมอีกมิติหนึ่งบนโลกออนไลน์
เมื่อคนจำนวนมากอยู่ในโลกออนไลน์ เราจึงได้เห็นปรากฏการณ์ดังที่กล่าวมาตั้งแต่ย่อหน้าแรก นั่นคือ การเกิดขึ้นของผู้มีชื่อเสียงจากช่องทางอินเทอร์เน็ต และประเด็นนี้นับว่าน่าสนใจอย่างมาก เพราะบรรดาเซเลบออนไลน์ทั้งหลายล้วนทำลายข้อจำกัดของความเป็น “คนดัง” หรือ เซเลบ ในอดีตลงอย่างสิ้นเชิง
เพราะในอดีต การจะเป็นคนดังมักอาศัยช่องทางจากสื่อดั้งเดิมอย่าง ทีวี วิทยุ หนังสือพิมพ์ ฯลฯ ให้กลายมาเป็นเซเลบ แต่บรรดาเซเลบออนไลน์ไม่ง้อสิ่งเหล่านั้น!
กล่าวได้ว่า พวกเขาสร้างตัวเองจาก Nobody มาสู่ Somebody ได้เพียงชั่วข้ามคืน หรือเป็น Overnight Celebrity ที่คนบนโลกออนไลน์ล้วนรู้จักกันอย่างดี
ปรากฎการณ์การเกิดขึ้นของ Overnight Celeb (หรือชื่อเรียกอย่างเป็นทางการก็คือ Internet Celebrity) ทำให้เห็นว่า การที่คนคนหนึ่งจะเป็นที่รู้จักและได้รับความสนใจและความนิยมจนกลายเป็นคนดังหรือผู้มีชื่อเสียงในแต่ละสังคมนั้น มีปัจจัยที่เกี่ยวข้องหลายประการ ที่น่าจะมากกว่าแค่ความสามารถทางด้านต่างๆ และที่สำคัญ “สื่อ” ต่างๆ เป็นเครื่องมือหลักในการสร้างให้เกิดกระแสความโด่งดังเพิ่มมากขึ้น ไม่เว้นแม้แต่สื่อใหม่อย่าง Social Media (หรือสื่อสังคมออนไลน์) ที่ได้เข้ามามีอิทธิพลกับพฤติกรรมของผู้บริโภคมากขึ้นเรื่อยๆ ก็ยิ่งทำให้มีแนวโน้มว่าจะเกิดผู้มีชื่อเสียงได้เร็วมากขึ้นอีก
Facebook, Twitter และ YouTube นับเป็น 3 เครื่องมือหลักของการแบรนด์คนผ่านสื่อสังคมออนไลน์ ตัวอย่างของซุป’ตาร์ที่เกิดจากโลกออนไลน์ กรณีคลาสสิกก็เช่น จัสติน บีเบอร์ (Justin Bieber) ที่โด่งดังมาจากช่องทางสื่อสังคมออนไลน์ จนได้รับการเผยแพร่ไปสู่สื่อกระแสหลักในเวลาต่อมา
สิ่งที่ทำให้คนดังออนไลน์ประสบความสำเร็จ ไม่ใช่ความบังเอิญ แต่เป็นความตั้งใจสร้างเนื้อหา (Content) ที่มีทั้งไอเดียที่น่าสนใจและมีคุณภาพ
ในบทความนี้ ผู้เขียนขออธิบายแค่ในส่วนของเนื้อหาที่มักถูกจริตกับวงกว้าง โดยพยายามไม่แตกประเด็นอื่นๆ
การสร้างเนื้อหาหรือคอนเทนต์บนออนไลน์นั้น ความท้าทายอยู่ที่ว่า ทำอย่างไรถึงสร้างเนื้อหา ทั้งภาพและเสียงให้ได้รับการคลิกเพื่อดู และบอกต่อ
จากการศึกษาของผู้เขียนพบว่า เนื้อหาที่คนดังข้ามคืนสร้างมีจุดร่วมอยู่ 4 ประการ นั่นคือ
1. ความบันเทิง (Entertain)
2. ความเป็นต้นฉบับของเนื้อหา (Original Content)
3. ความสัมพันธ์ (Relevancy)
4. ความสั้น กระชับ
สำหรับประเด็น ความบันเทิง เนื้อหาสารที่มี ความบันเทิง (Entertain) เป็นส่วนประกอบหลัก สามารถเข้าถึงคนได้มากที่สุด เราจึงเห็น การใช้เนื้อหาบันเทิงผสมอยู่ในสาร
โดยเฉพาะอย่างยิ่งในปัจจุบัน ที่อินเทอร์เน็ตเป็นเครื่องมือในการทำงานของคนจำนวนมาก คนทำงาน นักเรียน นักศึกษา จึงหาทางออก (Way out) ด้วยการบริโภคความบันเทิงเป็นการปลดปล่อยและผ่อนคลายจากการทำงานในแต่ละวัน
นอกจากนั้น พวกเขาเป็นผู้สร้างหรือผู้ผลิตเนื้อหานั้นด้วยตัวเอง มันจึงมีลักษณะของความเป็นต้นฉบับ (Original Content) ไม่ใช่แค่การนำของจากที่อื่นมาเซฟและเผยแพร่ในนามของตัวเองอย่างที่เราเห็นในแฟนเพจจำนวนมาก
ยังมีอีกปัจจัยหนึ่งที่เป็นส่วนสำคัญสำหรับเนื้อหาที่ดี นั่นคือ ความสัมพันธ์ (Relevancy) กับกลุ่มผู้รับสาร โดยประเด็นนี้ อธิบายให้ลึกลงไป เช่น ถ้าเป็นคลิป การถ่ายทำของแต่ละคลิปที่จะมีการถ่ายและตัดต่อแบบง่ายๆ อุปกรณ์ประกอบฉากก็เป็นสิ่งที่หาได้ทั่วไป
เหมือนที่เราเห็นของในตู้เย็นและครัวของเชฟหมีที่เหมือนครัวของคนทั่วไป ไม่ได้ดูหรูหราเหมือนดูรายการครัวอินดี้
หรือประโยคที่ Jay The Rabbit เขียนขึ้นมาก็มักเกี่ยวพันกับสาวๆ ชนชั้นกลางที่ชีวิตข้องเกี่ยวกับ ความอ้วน ความสวย ละครคุณชาย ขึ้นคาน ฯลฯ จึงโดน Insight ของสาวน้อยใหญ่แบบเต็ม
ความบ้านๆ เหล่านี้ จึงสร้างความรู้สึกร่วมและเกิดความสัมพันธ์กับผู้ดูให้มีความใกล้ชิดกับคนดังข้ามคืนเหล่านี้
อีกประเด็นที่เป็นข้อแนะนำเพิ่มเติมสำหรับในส่วนของการทำคลิปวิดีโอก็คือ การทำคลิปวิดีโอให้โดนใจกลุ่มผู้รับสาร จะต้องมีความสั้น กระชับ และไม่ยาว หรือถ้าหากเป็นภาพนิ่งก็ควรนำเสนอเนื้อหาแบบตรงๆ อย่างเรียบง่าย เพราะความสั้น กระชับ ทำให้ผู้ดูสามารถเสพข้อมูลได้ง่าย ไม่ต้องจดจ่อกับสิ่งใดสิ่งหนึ่งยาวนานเกินไป
อย่างไรก็ดี แม้โดยรวมแล้ว การสร้างเนื้อหาบนสื่อสังคมออนไลน์ของคนดังออนไลน์จะก่อให้เกิดประโยชน์ต่อตัวคนดังเหล่านั้นในหลายๆ ด้าน แต่หากพิจารณาในแง่ผู้เสพสื่อแล้ว การใช้วิจารณญาณในการรับสารก็ยังคงเป็นสิ่งที่ควรคำนึงถึง
เนื่องจากเนื้อหาต่างๆ ที่เราๆ ท่านๆ ดูผ่านหน้าจอสมาร์ทโฟนหรือพีซี ก็จัดว่าเป็นสิ่งที่ถูกถ่ายทอดออกมาตามวัตถุประสงค์ของตัวผู้ส่งสารนั่นเอง
*หมายเหตุ: สรุปความบางส่วนมาจากวิทยานิ